Tazminat Hukuku

Tazminat Hukuku

Tazminat hukuku, insan haklarında meydana gelen zararları gidermek amacıyla adaleti temin eden hukukun bir parçasıdır. Tazminat kişinin, kurumun, kuruluşun vb. bir başka kurum, kuruluş, şahıs tarafından maddi veya manevi zarara uğratılması sebebiyle haksızlığa uğramış tarafa hakkını teslim etme halidir. Tazminat davaları kendi içinde iki ayrı başlığa ayrılmaktadır.

1. Maddi tazminat davaları
2. Manevi tazminat davaları

Maddi Tazminat Davaları

Maddi tazminat davaları somut bir şeyin maddiyatına halel getirilmesi (kasten veya kasıt olmadan bir şahsın aracına ya da evine zarar vermek vb.) durumunda ortaya çıkar.

Manevi tazminat davaları ise örneğin şahsın özel hayatına müdahale edilerek (şantaj vb) maneviyatını darp etme durumundan kaynaklanıp sonucunda da maddi olarak tazminata hükmedilen durumdur.

Bunun yanı sıra tazminat hakları örneğin bir futbol kulübü ile  futbolcu, teknik direktör arasında imzalanan sözleşme, kira ve kiracı sözleşmesi, iş, esnaf veya şirket sözleşmesi vb. durumlarda bir tarafın sözleşmeden çekilmesiyle ödediği tazminat kategorisi de bulunmaktadır.

Manevi Tazminat Davaları

Manevi tazminat davaları, bireylerin uğradıkları manevi zararların giderilmesi amacıyla açılan hukuki süreçlerdir. Bu tür davalar, kişilerin fiziksel zararlarının yanı sıra, duygusal, psikolojik ya da itibari zararları için de gündeme gelir.

Genellikle, kişilik haklarının ihlali, haksız fiil sonucu meydana gelen zararlar ve özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmesi gibi durumlar manevi tazminat taleplerini doğurabilir.

Manevi tazminat davası açmak için zarar gören kişinin, uğradığı manevi zararı ve bu zararın faili tarafından kasıtlı ya da ihmal sonucu meydana getirildiğini kanıtlaması gerekmektedir. Bu süreçte, mağdurun yaşadığı duygusal acı, üzüntü ya da psikolojik etkiler dikkate alınır. Mahkeme, çeşitli faktörleri değerlendirerek manevi tazminatın miktarını belirler. Bu faktörler arasında zararın boyutu, tarafların sosyal ve ekonomik durumları gibi unsurlar yer alabilir.

Manevi tazminat davalarında zamanaşımı süreleri de önemli bir husustur. Zararın fark edildiği tarihten itibaren belirli bir süre içerisinde dava açılması gerekir. Aksi takdirde, tazminat hakkı zamanaşımına uğrayabilir. Bu nedenle, manevi zarara uğrayan kişilerin haklarını zamanında aramaları büyük önem taşır.

Sonuç olarak, manevi tazminat davaları, bireylerin manevi zararlarının telafi edilmesine yönelik önemli bir hukuki araçtır. Bu davalar, mağdurların yaşadıkları duygusal ve psikolojik sıkıntıların giderilmesine ve adil bir tazminat alınmasına olanak sağlar. Bu süreçte, deneyimli bir hukuk danışmanından yardım almak, davanın başarıyla sonuçlanmasına katkıda bulunabilir.

Tazminat Hukuku Ceza Mıdır?

Tazminat hukuku, verilen zarara karşılık şahıs veya kurum ödeme yükümlülüğü altına girdiği için durum artık borç hukukuna evrilmektedir. Bu nedenle tazminat hukuku ceza değil aslında bir borçlanma durumudur.

Borcu ise temin edip ödeyerek zarara uğratılan tarafta ki eksilen maddi, manevi kısmı tekrar yerine iade etmesi, borcun kapanması yani tazminatın ödenmesi demektir.

Fakat zarara uğratılan taraf isterse karşı tarafı hem ceza hukukuna yönelik hem de tazminat hukukuna yönelik davalar açabilmektedir. Bu kişinin inisiyatifine bırakılmıştır.

Örneğin karşı tarafa tazminat davası açarak zararını temin ettirebilir ve akabinde suç duyurusunda bulunup şahıs veya kurum davalılarına hapis cezasına çarptırılabilme durumu da söz konusudur. Ancak bu yine de tazminat ve ceza hukukunu ayırıp tazminatın statü olarak ceza olarak nitelendirilmesi anlamına gelmemektedir.

Tazminat Ödeme Türleri Nelerdir?

Tazminat, bireylerin veya kurumların, yaşanan bir zarar ya da haksızlık sonucu uğradıkları maddi veya manevi kayıpların giderilmesi için ödenen miktardır.

Tazminat ödeme türleri, uğranılan zararın niteliğine göre farklılık gösterir. Aşağıda, tazminat ödeme türlerine dair detaylı bilgiler ve alt başlıklar bulunmaktadır:

Maddi Tazminat

Maddi tazminat, kişinin uğradığı somut maddi kayıpların karşılanması için ödenir. Bu tazminat türü, genellikle kazalarda, mülk zararlarında veya iş kaybında gibi durumlarda gündeme gelir.

• Kaza ve Zararlar: Trafik kazaları, iş kazaları veya mülk hasarları sonucu oluşan maddi zararların karşılanması.
• İş Kaybı: İşverenin haksız yere işten çıkardığı çalışanın uğradığı maddi kaybın giderilmesi.
• Sağlık Giderleri: Kazalar sonucu ortaya çıkan sağlık giderleri ve tedavi masraflarının karşılanması.

Manevi Tazminat

Manevi tazminat, bireyin uğradığı fiziksel olmayan, duygusal veya psikolojik zararlar için ödenir. Bu tazminat, maddi bir kaybın olmadığı durumlarda bile, yaşanan acı ve ızdırap için talep edilebilir.

• Acı ve Sıkıntı: Kişinin uğradığı acı, ızdırap ve yaşam kalitesindeki düşüşün maddi bir karşılığı olarak ödenen tazminat.
• İtibar Zararı: Kişinin itibarına yönelik zararlar sonucu yaşadığı manevi kayıpların giderilmesi.
• Kişilik Haklarının İhlali: Kişilik haklarının ihlal edilmesi sonucu uğranılan manevi zararların karşılanması.

Cezai Tazminat

Cezai tazminat, özellikle kusurlu tarafın hareketlerinin caydırıcı bir ceza olarak değerlendirildiği durumlarda ödenir. Bu tazminat türü, zarar verenin davranışlarının tekrarlanmaması amacıyla uygulanır.

• Kötü Niyetli Davranışlar: Zarar verenin kötü niyetle hareket ettiği durumlarda ödenen tazminat.

İşçi Tazminatı

İşçi tazminatı, iş kazaları veya meslek hastalıkları sonucu çalışanların uğradığı zararların karşılanması için işverenler tarafından ödenir.

• İş Kazaları: İş yerinde meydana gelen kazalar sonucu işçilere ödenen tazminat.
• Meslek Hastalıkları: İşin yapılması sırasında ortaya çıkan hastalıklar nedeniyle çalışanlara ödenen tazminat.

Sözleşmeye Dayalı Tazminat

Sözleşme şartlarının ihlal edilmesi durumunda, zarar gören tarafın uğradığı kayıpların karşılanması amacıyla ödenir.

• Sözleşmenin İhlali: Tarafların sözleşmede belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmemesi sonucu uğranılan zararların giderilmesi.
• Garanti İhlali: Ürün veya hizmetlerin garanti şartlarına uyulmaması durumunda ödenen tazminat.

Bu türler, tazminatın ödeme nedenlerine ve uygulama alanlarına göre geniş bir yelpazede değerlendirilebilir. Her tazminat türü, belirli hukuki şartlar ve prosedürlere tabidir. Bu nedenle, tazminat talebinde bulunmadan önce, bir hukuk uzmanından danışmanlık almak önemlidir.