Özel Usülsüzlük Nedir?

Makale İçeriği
ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI NEDİR?
ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI İNDİRİM
355/1-1 ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI NEDİR?
3074 ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI NEDİR?
ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI UZLAŞMA

ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI NEDİR?

Vergi mevzuatındaki vergi usulsüzlük cezaları arasındaki en ağır yaptırımlar özel usulsüzlük cezalarına ilişkin olanlardır. Her yıl Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından mevcut ekonomik konjonktür uyarınca özel usulsüzlük cezaları başta olmak üzere usulsüzlük cezaları yeniden tespit olunur.

Özel usulsüzlük durumunda yaptırım uygulanmasını gerektirecek bazı haller 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 353. Maddesinde ve 355. maddesinde düzenlenmiş olup ilgili hükümler şu şekildedir:

1) Serbest meslek makbuzu, fatura gibi belgelerin alınmaması, verilmemesi yahut bu belgelerin gerçek tutara aykırı olacak şekilde düzenlenmesi (VUK 353/1)

‘’Elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekenler de dâhil olmak üzere, verilmesi ve alınması icap eden fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ile serbest meslek makbuzlarının verilmemesi, alınmaması, düzenlenen bu belgelerde gerçek meblağdan farklı meblağlara yer verilmesi, bu belgelerin elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekirken Maliye Bakanlığınca belirlenen zorunlu haller hariç olmak üzere kâğıt olarak düzenlenmesi ya da bu Kanunun 227, 231 ve 234 üncü maddelerine göre hiç düzenlenmemiş sayılması halinde; bu belgeleri düzenlemek ve almak zorunda olanların her birine, her bir belge için 240 (3.400) Türk lirasından aşağı olmamak üzere bu belgelere yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının %10’u nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir.

Bir takvim yılı içinde her bir belge nevine ilişkin olarak tespit olunan yukarıda yazılı özel usulsüzlükler için kesilecek cezanın toplamı 120.000 (1.700.000) Türk lirasını geçemez.’’

2) Perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihazla verilen fiş ve yolcu taşıma bileti, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, yolcu listesi günlük müşteri listesi düzenlenmemesi yahut usule aykırı şekilde düzenlenmesi (VUK 353/2)

‘’Elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekenler de dâhil olmak üzere, perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihazla verilen fiş, giriş ve yolcu taşıma bileti, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, yolcu listesi, günlük müşteri listesi ile Maliye Bakanlığınca düzenlenme zorunluluğu getirilen belgelerin; düzenlenmediğinin, kullanılmadığının, bulundurulmadığının, düzenlenen belgelerin aslı ile örneğinde farklı meblağlara yer verildiğinin, gerçeğe aykırı olarak düzenlendiğinin veya elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekirken Maliye Bakanlığınca belirlenen zorunlu haller hariç olmak üzere kâğıt olarak düzenlendiğinin tespiti ya da bu belgelerin bu Kanunun 227 inci maddesine göre hiç düzenlenmemiş sayılması halinde, her bir belge için 240 (3.400) Türk lirası özel usulsüzlük cezası kesilir.

Ancak, her bir belge nevine ilişkin olarak kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı her bir tespit için 12.000 (170.000) Türk lirasını, bir takvim yılı içinde ise 120.000 (1.700.000) Türk lirasını geçemez.’’

3) Son tüketiciye uygulanacak özel usulsüzlük cezası (VUK 353/3)

‘’232 inci maddenin birinci fıkrasının 1 ila 5 numaralı bentlerinde sayılanlar dışında kalan kişilerin fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu, serbest meslek makbuzu, perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihaz fişi ve giriş ve yolcu taşıma biletlerini almadıklarının tespit edilmesi halinde bunlara bu maddenin 2 numaralı bendinde belirtilen cezanın beşte biri kadar özel usulsüzlük cezası kesilir. Şu kadar ki, bu cezanın kesilebilmesi için, belge alınmadığına ilişkin tespitin vergi incelemesine yetkili olanlar tarafından yapılması şarttır.Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, söz konusu tespiti vergi incelemesine yetkili olmayanlara da yaptırmaya yetkilidir. Bu hükmün uygulanmasında belge alınmadığına ilişkin tespit tutanağının belge almayana verilen örneği, ceza ihbarnamesi yerine geçer.’’

4) Defterlerin ve ayıtlarının İbraz edilmemesi ve vergi levhasının alınmaması (VUK 353/4)

‘’Günlük kasa defteri, günlük perakende satış ve hasılat defteri ile Maliye Bakanlığınca tutulma ve günü gününe kayıt edilme mecburiyeti getirilen defterlerin; işyerinde bulundurulmaması, bu defterlere yazılması gereken işlemlerin günü gününe deftere kayıt edilmemesi veya yoklama ve incelemeye yetkili olanlara istendiğinde ibraz edilmemesi halleri ile vergi kanunlarının uygulanması bakımından levha bulundurma veya asma zorunluluğu bulunan mükelleflerin bu zorunluluğa uymamaları halinde her tespit için 10.000. 000 (1.700 TL) lira özel usulsüzlük cezası kesilir.’’

5) Muhasebe standartlarına ve tek düzen hesap planlarına uymama (VUK353/6)

‘’Bu Kanuna göre belirlenen muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına ve mali tablolara ilişkin usul ve esaslar ile muhasebeye yönelik bilgisayar programlarının üretilmesine ve kullanılmasına ilişkin kural ve standartlara uymayanlara 250.000.000 (40.000 TL) lira özel usulsüzlük cezası kesilir.’’

6) Belge basımı ile ilgili olarak matbaacılara kesilen özel usulsüzlük cezası (VUK 353/8)

‘’Belge basımı ile ilgili bildirim görevini belirlenen sürede yerine getirmeyen ya da bildirimi eksik veya hatalı yapan matbaa işletmecilerine 1.400 (6.000) Türk lirası özel usulsüzlük cezası kesilir. Bildirim görevinin belirlenen sürede yerine getirilmemesi durumu ile bildirimin eksik veya hatalı yapılması durumunda kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası, bildirimin belirlenen sürenin sonundan başlayarak 30 gün içinde yapılması ya da eksik veya hatalı yapılan bildirimin aynı süre içerisinde tamamlanması veya düzeltilmesi durumunda 1/2 oranında uygulanır. Ancak, bu bent uyarınca kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı bir takvim yılı içinde 114.000 TL (1.300.000)’yi aşamaz.’’

7) Damga vergisi ödenmemiş yahut eksik ödenmiş kağıtları, vergi ve cezası tahsil edilmeden onaylayan yahut örneklerini çıkarıp veren noterler aleyhine uygulanan özel usulsüzlük cezası (VUK 355)

‘’Damga Vergisi ödenmemiş veya noksan ödenmiş kâğıtları, vergi ve cezası tahsil edilmeden tasdik eden veya örneklerini çıkarıp veren noterler adına her kâğıt için tahsil edilmeyen Damga Vergisi üzerinden maktu vergilerde %50, nispî vergilerde %10 oranında özel usulsüzlük cezası kesilir. Ancak, bu madde kapsamında kesilecek özel usulsüzlük cezaları her bir kâğıt için 1 (14 TL.) yeni Türk lirasından az olamaz.’’

ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI İNDİRİM

Özel usulsüzlüğün ne olduğunu özel usulsüzlük durumunda ne gibi cezalar vereceğini kısaca anlattık. Ancak vergi mükelleflerine uygulanan özel usulsüzlük cezalarında bir indirim imkânı var mıdır varsa bunun usulü nedir ne gibi indirimler yapılabilir bunu açıklamak gerekmektedir. Özel usulsüzlük cezalarında indirim imkânı var olup buna ilişkin vergi mevzuatındaki düzenleme şu şekildedir:

İkmalen, re’ sen yahut idare tarafından düzenlenen usulsüzlük cezasının yarısını, cezaya ilişkin ihbarnamenin tebliğinden itibaren otuz gün içinde ilgili vergi dairesine başvurup vadesinde yahut 6183 sayılı yasada sayılan türden bir teminat gösterip, vadenin bitiminden itibaren üç ay içerisinde ödeyeceğini bildiren, kendisine kesilen cezanın yarısını öder (VUK 376/1).

Vergi zıyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarında indirme

Madde 376 –

Mükellef veya vergi sorumlusu;

1. İkmalen, resen veya idarece tarh edilen vergiyi veya vergi farkını ve vergi zıyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının yarısını ihbarnamelerin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vadesinde veya 6183 sayılı Kanunda belirtilen türden teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren üç ay içinde ödeyeceğini bildirirse kesilen cezanın yarısı, indirilir.

Vergi mükellefleri yahut vergi sorumluları namına düzenlenmiş olan vergi zıyaı cezası, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları ile uzlaşmanın gerçekleşmesi durumunda ise uzlaşılan cezanın belli oranda indirim yapılmak suretiyle kalan miktarının ödenmesine imkân sağlayan bir kolaylıktır.

355/1-1 ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI NEDİR?

Vergi mükellefleri ile vergi sorumluları arasında yaygın kullanılan adı ile 355/1-1 olarak bilinen özel usulsüzlük cezası nedir? 355/1-1 özel usulsüzlük cezası ile kastedilen; 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) mükerrer 355. Maddesinin 1. Fıkrasının 1. Bendidir. Bahsi geçen VUK Md. 355/1-1 şu şekildedir:

Bilgi vermekten çekinenler ile 107/A, mükerrer 242, 256, 257, mükerrer 257 inci madde ve Gelir Vergisi Kanunu’nun 98/A maddesi hükmüne uymayanlar için ceza:

Mükerrer Madde 355 –

Bu Kanunun 86,148,149,150, mükerrer 242, 256 ve 257’nci maddelerinde yer alan zorunluluklar ile mükerrer 257 inci maddesi ve Gelir Vergisi Kanunu’nun 98/A maddesi uyarınca getirilen zorunluluklara uymayan (Kamu idare ve müesseselerinde bilgi verme görevini yerine getirmeyen yöneticiler dahil):

1. Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 1.000 (11.800 TL) Türk lirası,Özel usulsüzlük cezası kesilir.

Burada düzenlenen vergi hukukuna ilişkin cezai müeyyide, özel usulsüzlük cezasının özel bir hali olarak nitelendirilebilir. Burada iki farklı meslek gurubu sayılmış olup bu meslek gurupları; birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbaplarıdır.

Birinci sınıf tüccar kavramı, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK) uyarınca bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olan gurup olarak tanımlanabilir.

Serbest meslek erbapları ise 213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK) uyarınca serbest meslek faaliyetini devamlı meslek olarak ifa eden kişiler olarak tanımlanabilirler.

İşte bahsi geçen ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) mükerrer 355. Maddesinin 1. Fıkrasının 1. Bendinde düzenlenen özel usulsüzlük cezası bu meslek guruplarını kapsamaktır.

3074 ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI NEDİR?

Vergi mükellefleri ile vergi sorumluları 3074 vergi kodu ile karşılaşmakta ve bunun ne olduğu hususunu merak etmektedir.

Öncelikle vergi hukuku çok niş bir alan olup bu konu hakkında uzmanlığa sahip çok az avukat ve hukuk bürosu vardır. Biz tüm vatandaşlarımıza, vergi mükelleflerine ve vergi sorumlularına; herhangi bir vergi organı ile muhatap olmaları durumunda mağdur olmamaları için vergi hukuku alanında uzman bir avukattan yahut bürodan hukuki danışmanlık almalarını TAHANCI HUKUK BÜROSU olarak muhakkak tavsiye ederiz.

Ülkemizde yaklaşık olarak 414 vergi çeşidi ve bunların kodu bulunmaktadır. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayınlanan tüm kodları başkanlığın internet sitesi üzerinden tüm vergi mükellefleri ulaşabilir.

Yazımızın konusu ilgilendiren 3074 sayılı vergi kodu, özel usulsüzlük cezasını belirtmektedir. Buna göre 3074 sayılı vergi kodunu gören vatandaşlarımız 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 353. Maddesi ile 355. Maddesi arasında düzenlenenmiş bir usulsüzlük tipini anlamalıdır.

Vergi hukukunda özel usulsüzlük cezasının ne olduğuna dair yukarıda ayrıntılı bilgi verildiğinden dolayı tekrara düşmemek adına aynı huşulara burada değinilmeyecektir.

3074 sayılı vergi kodu ile muhatap olmak durumunda kalan tüm vatandaşlarımız yukarıda bahsettiğimiz hususlara bakarak konu hakkında bir bilgi, fikir sahibi olabilirler.

ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI UZLAŞMA

Vergi mükelleflerine yahut vergi sorumlularına uygulanan özel usulsüzlük cezalarında uzlaşma yolu mümkün olup uzlaşma yolu, vatandaşları önemli hak kayıplarından kurtarabilir. Peki özel usulsüzlük cezalarında uzlaşma nedir ve nasıl yürür? Bunun soruyu şu şekilde cevaplandırabiliriz:

Vergi mükellefleri vergi ceza ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde uzlaşma komisyonuna başvurarak vergi hususu hakkında uzlaşma talebinde bulunabilirler. Genel usulsüzlük cezalarında ve özel usulsüzlük cezasında, ilgili vergi idaresi ile vergi mükellefi arasında uzlaşma olması durumunda, vergi mükellefiyle üzerinde uzlaşılan usulsüzlük cezalarının %75’ini, ödeme süreleri içinde öderse üzerinde uzlaşılan cezanın %25’i, indirilir. Uzlaşma sağlandığı hallerde, uzlaşma tutanağı vergi zıyaı cezaları ödeme zamanlarından önce ilgiliye tebliğ edilmişse yasal ödeme zamanlarında; ödeme zamanları kısmen yahut tümüyle geçtikten sonra tebliğ edilmişse ödeme süreleri geçmiş olanlar uzlaşma tutanağının tebliğinden itibaren 1 ay içinde ödenmelidir (VUK EK 8/1).

Ödeme:

Ek Madde 8 –

Uzlaşma konusu yapılan vergi ve cezalar;

1. Uzlaşma vaki olduğu takdirde, uzlaşma tutanağı vergi ve cezaların ödeme zamanlarından önce ilgiliye tebliğ edilmişse kanuni ödeme zamanlarında; ödeme zamanları kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmişse ödeme süreleri geçmiş olanlar uzlaşma tutanağının tebliğinden itibaren bir ay içinde; ödenir.

Vergi mükellefi yahut vergi sorumlusu ödeyeceğini bildirdiği genel usulsüzlük cezalarını ve özel usulsüzlük cezalarını üç ay içinde ödemez ya da bu hususu bir davanın konusu yaparsa 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 376. Maddesindeki indirimden faydalanamaz.

Vergi zıyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarında indirme